ศูนย์บริบาลช้างปางหละ ลำปาง

[ลุงซุป เชียงใหม่]

สารคดีท่องเที่ยว , ในประเทศ
ปางหละ บ้านหลังสุดท้ายของช้างไทย
นุ บางบ่อ




ขอให้ผู้เป็นนายที่เขาได้เคยมอบชีวิตไว้ให้ แม้ว่าจะได้เคยทำร้ายเขาขนาดไหน ได้มาอยู่ใกล้ๆ ในยามที่ลมหายใจสุดท้ายกำลังจะจากร่างใหญ่นี้ไป…



ปางหละ บ้านหลังสุดท้ายของช้างไทย

                วัฏจักรของสิ่งมีชีวิตที่เกิดมาบนโลกล้วนอนิจจัง ไม่ว่าจะเป็นมนุษย์หรือสัตว์เล็กใหญ่ขนาดไหนเมื่อเกิดขึ้นมาแล้วต้องดับสูญไปตามกฏแห่งธรรมชาติ หากเป็นมนุษย์เมื่อถึงวันจากไปคงมีผู้คนอาลัยผูกพันมากน้อยเป็นไปตามเรื่องราวที่ผันผ่าน แต่ถ้าหากเป็นสัตว์แม้จะมีร่างใหญ่อายุยืนยาวสร้างคุณประโยชน์มากมายสารพัน กลับถูกลบลืมไปเสียอย่างง่ายดายราวกับฝุ่นละอองเมื่อยามต้องกระแสลมพัดผ่านเพียงวูบเดียว

ปางหละ บ้านหลังสุดท้ายของช้างไทย

                บนทางหลวงหมายเลข 1 ช่วงจาก ตัวเมืองลำปาง มุ่งสู่ อ.งาว บริเวณกิโลเมตรที่ 57 มีป้ายติดอยู่ทางซ้ายมือบ่งบอกว่าเป็นทางแยกไปสู่ศูนย์บริบาลช้างบ้านปางหละ เส้นทางบางช่วงขรุขระสลับฝุ่นแดงรวมระยะทาง 1.5 กิโลเมตร ใช้เวลาไม่นานก็สามารถเดินทางมาถึง แรกเริ่มแต่เดิมนั้นศูนย์บริบาลช้างบ้านปางหละ ได้ถูกก่อตั้งขึ้นเมื่อ ปี พศ. 2512 โดยผู้อำนวยการองค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ (ดร. อำนวย คอวนิช) มีจุดประสงค์เพื่อใช้เป็นโรงเรียนฝึกลูกช้าง รวบรวมลูกช้างขององค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ที่ตกลูกออกมาปีละประมาณ 2 - 3 เชือก นำมาทำการฝึกสอนใช้งานในด้านการชักลากไม้ ซึ่งถือว่าเป็นโรงเรียนฝึกลูกช้างแห่งแรกของโลก แต่ต่อมาได้มีนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศเดินทางเข้ามาเที่ยวชม สถานที่แห่งนี้จึงกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดลำปางและประเทศไทยไปโดยปริยาย และเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สร้างชื่อเสียงไปทั่วโลกโดยเป็นที่รู้จักกันในชื่อ ศูนย์ฝึกลูกช้าง จังหวัดลำปาง

ปางหละ บ้านหลังสุดท้ายของช้างไทย

                ต่อมาใน ปี พ.ศ. 2534 – 2535 องค์การอุตสาหกรมมป่าไม้ ได้ย้ายไปอยู่ยังพื้นที่บริเวณสวนป่าทุ่งเกวียน ระหว่างกิโลเมตร ที่ 28 - 29 ริมถนนสาย ลำปาง – เชียงใหม่ ต.เวียงตาล อ.ห้างฉัตร ลำปาง และได้ทำการจัดตั้งเป็นศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพิ่มเติมในการอนุรักษ์ช้างไทยให้ยั้งยืน สามารถรองรับจำนวนช้างที่เพิ่มขึ้นให้มีความเป็นอยู่และมีสุขภาพที่ดีขึ้น พร้อมทั้งส่งเสริมกิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ และการจัดการบริหารพื้นที่ในการเลี้ยงดูช้างให้เหมาะสม ปัจจุบันมีชื่ออย่างเป็นทางการว่า สถาบันคชบาลแห่งชาติ ในพระอุปภัมภ์ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอเจ้าฟ้ากัลยานิวัฒนากรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์

ปางหละ บ้านหลังสุดท้ายของช้างไทย

                สำหรับศูนย์ฝึกลูกช้างบ้านปางหละ แห่งเดิมนี้ได้มีการปรับเปลี่ยนชื่อเป็น ศูนย์บริบาลช้างบ้านปางหละ ซึ่งก็คือบ้านหลังสุดท้ายของช้างไทย เนื่องจากสภาพพื้นที่แวดล้อมไปด้วยป่าเขาธรรมชาติและมีแหล่งน้ำที่อุดมสมบรูณ์เหมาะสมที่จะใช้เป็นสถานที่เลี้ยงช้าง จึงได้จัดเป็นสถานที่รองรับช้างที่เริ่มฟื้นจากการเจ็บป่วยจากโรงพยาบาลช้าง ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทยที่สวนป่าทุ่งเกวียน นำมาบริบาลรักษา โดยไม่มีเจ้าของไม่มารับคืน และใช้เป็นสถานที่เลี้ยงช้างชรา ช้างพิการ ช้างที่ไม่สามารถนำไปใช้งานได้ และช้างที่มีนิสัยดุร้าย ช้างที่เอกชนนำมาบริจาคให้ และช้างตามโครงการต่างๆ เพื่อเป็นการดูแลรักษาให้ช้างมีชีวิตที่ดีและยืดอายุให้ยืนยาวไปอีกเท่าที่จะสามารถทำได้ จึงนับได้ว่าศูนย์บริบาลช้างบ้านปางหละแห่งนี้คือบ้านหลังสุดท้ายของช้าง โดยเป็นหน่วยงานที่ขึ้นตรงต่อกลุ่มงานสุขภาพช้างโรงพยาบาลช้างศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย

ปางหละ บ้านหลังสุดท้ายของช้างไทย

                ภายใต้ร่มเงาไม้ใหญ่ช้าง 3 - 4 เชือกถูกพันธนาการด้วยโซ่ตรวน ด้วยความจำเป็นที่เจ้าหน้าที่จำต้องปฏิบัติต่อช้างแบบนี้ บางเชือกมีแผลเหวอะหวะที่ขาสอบถามได้ความว่า ไปเหยียบกับระเบิดมาจากชายแดนไทยพม่า ระหว่างกำลังชักลากไม้ซุงขนาดใหญ่ แล้วเจ้าของนำมาส่งไว้ที่โรงพยาบาลช้างโดยไม่หวนกลับมาดูหรือเยี่ยมเยียนมันอีกเลย ในบางคืนถึงเวลาดึกสงัดอากาศโดยรอบหนาวเย็น ช้างเชือกนี้จะร้องคำรามเสียงดังบางช่วงตอนฟังคล้ายโหยหวนให้ผู้ได้ยินรู้สึกระคนปนสงสาร เขาคงคิดถึงนายของเขาหรือบางทีอาจจะเจ็บปวดจากบาดแผลที่เท้า ซึ่งอาจจะไม่มีวันหายเป็นปกติได้อย่างเดิม

ปางหละ บ้านหลังสุดท้ายของช้างไทย

                อีกเชือกหนึ่งที่อยู่ใกล้มีสภาพขาที่ดูเหมือนจะปกติ แต่ทว่ามันกลับยืนนิ่งไม่ค่อยจะเคลื่อนไหว เพียงแต่ขยับงวงซึ่งเปรียบเสมือนมือของคนเราไขว่คว้าไปมา เมื่องวงยาวหยาบไปสัมผัสกิ่งไม้ได้ก็พลันดึงลงมาใส่ปากเคี้ยวฉับๆ ไป พิจารณาดูจะเห็นว่าตาทั้งสองข้างนั้นบอดสนิท อาจเป็นเพราะว่ามีอายุมากกว่า 60 ปี อนิจจาน่าเวทนาเหลือทน ระหว่างนั้นเจ้าหน้าที่ให้ข้อมูลว่า ยังมีช้างอีกหลายเชือกที่ป่วยพิการ บางเชือกพอจะหากินเองได้ก็จะปล่อยให้เดินพักผ่อนตามสวนป่าด้านหลัง บางเชือกที่ดุร้ายอันเป้นผลมาจากเมื่อก่อนเขาได้ถูกมนุษย์ทำร้ายหรือทรมานมา เราก็จำเป็นต้องล่ามเขาไว้จนกว่าเขาจะเริ่มคุ้นเคย หรือมีทัศนคติที่ดีต่อมนุษย์ ซึ่งก็ต้องใช้เวลาค่อนข้างนาน ช้างแต่ละเชือกที่มาอยู่ที่นี่ล้วนมีประวัติความเป็นมาที่น่าสงสาร เกือบทุกเชือกล้วนถูกคนทรมานมาก่อน เพื่อให้ทำงานหนักอย่างการชักลากไม้ บางเชือกมีอายุมากก็ยังถูกทำร้ายเพื่อให้ทำงานอย่างไม่ได้หยุดพัก อีกทั้งสภาพพื้นที่ของการทำงานในป่าลึกเป็นป่าเขาสูงชัน ทำให้ช้างต้องใช้พละกำลังมาก ร่างกายจึงทรุดโทรมบาดเจ็บ เมื่อทำงานไม่ไหวหรือใกล้ตายแล้ว เจ้าของก็จะนำมาให้ทางโรงพยาบาลดูแลต่อไป โดยน้อยคนนักที่จะกลับมาเยี่ยมเยียนดูแล การดูแลรักษาช้างกว่าจะมีอาการดีขึ้นต้องใช้ยาและเงินทุนจำนวนมาก ซึ่งถือเป็นปัญหาใหญ่ของหน่วยงาน ทั้งนี้หากมีผู้บริจาคเงินทุนเข้ามาช่วยเหลือในด้านการซื้ออุปกรณ์เวชภัณฑ์ต่างๆ ก็จะเป็นเรื่องที่ดีที่เจ้าหน้าที่จะได้ทำการช่วยเหลือช้างได้อย่างทันท่วงทีต่อไป

ปางหละ บ้านหลังสุดท้ายของช้างไทย

                ผมรับฟังเรื่องราวของช้างที่นี่แล้วรู้สึกหดหู่ใจเหลือเกิน มนุษย์เรานั้นเกิดมาล้วนรักชีวิตของตนทั้งสิ้น ช้างก็คงไม่ต่างกันเมื่อเขาเกิดขึ้นมาแล้ว เขาก็มีความรักในชีวิตของเขา เขาคงไม่อยากบาดเจ็บและคงไม่อยากแก่ชราจนทำงานให้ไม่ได้ แต่เมื่อวัฏจักรแห่งชีวิตกำหนดให้มีความเป็นไปเขาก็ต้องยอมรับมัน โดยอาจจะมีความหวังสุดท้ายอยู่ว่า ขอให้ผู้เป็นนายที่เขาได้เคยมอบชีวิตไว้ให้ แม้ว่าจะได้เคยทำร้ายเขาขนาดไหน ได้มาอยู่ใกล้ๆ ในยามที่ลมหายใจสุดท้ายกำลังจะจากร่างใหญ่นี้ไป…เขาคงต้องการเพียงเท่านั้น

ปางหละ บ้านหลังสุดท้ายของช้างไทย

                ภายหลังจากช้างแต่ละเชือกได้ล้มตายไปจากศูนย์บริบาลช้างบ้านปางหละ เจ้าหน้าที่จะทำการนิมนต์พระสงฆ์มาทำพิธีศพให้กับช้างยังความเศร้าสลดแก่เจ้าหน้าที่ผู้ดูแล ชีวิตหนึ่งได้จากไปพร้อมกับเรื่องราวความหลัง ระยะเวลา 60 - 70 ปี ได้สร้างอดีตความทรงจำไว้มากมาย เรื่องราวช้างกับคนยังคงดำเนินต่อเหมือนดั่งเช่นหลายร้อยปีที่ผ่านมา และคงจะผูกพันกันอย่างนี้ต่อไปจนกว่าจะถึงวันที่เหลือเพียง “ช้างไทย เชือกสุดท้าย”

ก่อนนี้ เรามีข้าวกินเพราะ “ควาย” เรามีแผ่นดินอยู่เพราะ “ช้าง” วันนี้เรากำลังลืมพวกเขาไปหรือเปล่า?



ปางหละ บ้านหลังสุดท้ายของช้างไทย

ติดต่อให้ความช่วยเหลือช้าง (ศูนย์บริบาลช้างบ้านปางหละ) ได้ที่
ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย กม. 28 - 29 ถนน ลำปาง - เชียงใหม่ อ.ห้างฉัตร จ.ลำปาง
โทรศัพท์ 0 5482 9333  
(แจ้งว่า ต้องการช่วยเหลือช้างที่ศูนย์ปางหละ)

พิกัด Gps. ศูนย์บริบาลช้างปางหละ อ.งาว ลำปาง :  18.555168, 99.841242

  ศูนย์บริบาลช้างปางหละ บ้านหลังสุดท้ายของช้างไทย

soupvan cnx. ยินดีให้คำปรึกษา เส้นทางการเดินทาง สถานที่ท่องเที่ยวระหว่างเดินทาง และ ที่พัก โดยไม่มีค่าใช้จ่ายใดๆ

จัดทริปเที่ยว ส่วนตัว หรือ หารเฉลี่ย
หาที่พัก สอบถามการเดินทาง ข้อมูลเกี่ยวกับการเที่ยว ...
พูดคุย ทักทาย กันที่ กลุ่ม "soupvan พาเที่ยว"   ได้นะครับ ...

soupvan cnx. line id. / tel. 08-1032-1805

          soupvan cnx.