รายการโพสต์ Thank You (เรียบร้อยแล้ว)

[Jomjam Jam]

ชมตำนานการทำเกลือบนภูเขาแบบดั้งเดิม แห่งเดียวในภาคเหนือ ณ อ.บ่อเกลือ จ.น่าน

   "บ่อเกลือ" เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียงของ จ.น่าน ตั้งอยู่ใน อ.บ่อเกลือ เป็นแหล่งชุมชนที่มีการทำบ่อเกลือมาหลายชั่วอายุคน และถือว่าเป็นเพียงแห่งเดียวในภาคเหนือที่มีการทำเกลือบนภูเขา หรือที่เรียกว่า "เกลือสินเธาว์" บ่อเกลือนี้มีมาแต่โบราณ โดยทำขึ้นเพื่อนำไปจำหน่ายยังกรุงสุโขทัย เชียงใหม่ เชียงตุง หลวงพระบาง รวมถึงสิบสองปันนา และจีนตอนใต้ สมัยก่อนมีบ่อเกลืออยู่หลายบ่อ แต่ปัจจุบันเหลืออยู่เพียงสองบ่อเท่านั้น ซึ่งตั้งอยู่ที่บ้านบ่อหลวง ต.บ่อเกลือใต้ ชาวบ้านเรียกว่า "บ่อเหนือ" และ "บ่อใต้" โดยบ่อเหนืออยู่ริมแม่น้ำมาง ส่วนบ่อใต้อยู่ห่างออกไปประมาณ 500 เมตร ติดกับเชิงเขาท้ายหมู่บ้าน ซึ่งการผลิตเกลือของที่นี่ยังใช้วิธีแบบดั้งเดิมที่ทำสืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยโบราณ ลักษณะของบ่อเกลือจะคล้ายบ่อน้ำทั่วไป แต่มีการทำรั้วไม้ล้อมรอบปากบ่อไว้เพื่อกันดินทลายลงไปในบ่อ โดยนักท่องเที่ยวสามารถเข้าไปเยี่ยมชมใกล้ๆ ได้เฉพาะบริเวณบันไดทางขึ้น แต่จะไม่อนุญาตให้ขึ้นไปบนปากบ่อ โดยเฉพาะผู้หญิง ห้ามขึ้นไปบริเวณปากบ่อโดยเด็ดขาด เนื่องจากเป็นเรื่องของความเชื่อ เพราะการจะนำเกลือไปต้มนั้นต้องผ่านการทำพิธีกรรมก่อน และอีกเหตุผลหนึ่งคือเพื่อความปลอดภัยด้วย เนื่องจากเป็นบ่อเกลือที่มีความลึกมาก ซึ่งการจะนำเกลือจากบ่อขึ้นมาต้มทำเกลือ ต้องผ่านการทำพิธีกรรมที่เรียกว่า พิธีเลี้ยงผีเมืองและเจ้าอารักษ์บ่อเกลือ ซึ่งชาวบ้านเรียกว่า "เจ้าซาง" ก่อน ถือว่าเป็นประเพณีที่สำคัญและศักดิ์สิทธิ์ของชาวบ้าน โดยจะจัดขึ้นเป็นประจำทุกปีในวันแรม 8 ค่ำเดือน 5 หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า "งานแก้ม" โดยในสมัยก่อนจะจัดพิธีนานถึง 7 วัน แต่ปัจจุบันลดลงเหลือเพียง 3 วัน ดังนั้นการมาท่องเที่ยวที่บ่อเกลือนี้จะทำให้เราได้ชมทั้งวิถีชีวิตแบบพื้นบ้านซึ่งมีความเรียบง่ายและได้ชมขนบวิถีแบบดั้งเดิมด้วย
 
    ปัจจุบันชาวบ้านยังคงต้มแกลือด้วยวิธีแบบดั้งเดิม โดยจะตักน้ำเกลือจากบ่อที่ส่งผ่านมาตามลำไม้ไผ่สู่บ่อพัก และนำน้ำเกลือมาต้มในกระทะประมาณ 4-5 ชั่วโมง เพื่อให้น้ำเกลือระเหยแห้ง จากนั้นจะนำไม้พายมาตักเกลือใส่ตะกร้าที่แขวนไว้เหนือกระทะเพื่อให้น้ำเกลือไหลลงมาในกระทะ ทำแบบนี้ไปเรื่อยๆ จนน้ำในกระทะแห้งหมด หลังจากนั้นจึงตักน้ำเกลือจากบ่อมาใส่ลงไปใหม่ ด้วยเกลือที่ทำบนภูเขาไม่มีไอโอดีนเหมือนเกลือทะเล จึงต้องมีการเติมไอโอดีนลงไปก่อนนำไปใช้หรือจำหน่าย ซึ่งในอดีต ชาวบ้านจะทำเกลือขึ้นมาเพื่อใช้ในครัวเรือน แต่ในปัจจุบัน ถนนหนทางสะดวกมากขึ้น ชาวบ้านจึงนำเกลือจออกไปจำหน่ายยังหมู่บ้านต่างๆ ด้วย นอกจากนี้ ยังมีการนำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ เช่น เกลือสปาขัดผิว เกลือแช่เท้า สบู่ดอกเกลือ เป็นต้น  เพื่อให้นักท่องเที่ยวได้ซื้อกลับไปใช้หรือเป็นของฝากก็ได้